Hemelvaartexcursie naar de Biesbosch 2015

Inleiding (door Peter Noy)

Dit jaar al weer voor de tweeëntwintigste keer de voorjaarsexcursie van Vogelwacht Uden. Maar liefst 35 deelnemers hadden zich ingeschreven voor deze meerdaagse Hemelvaartexcursie naar het Nationaal Park de Biesbosch. Op advies van Lia Mickers is dit natuurgebied aan de lijst van bestemmingen toegevoegd. En niet zonder reden: dit Nationaal Park heeft een allure en uitstraling waar veel natuurliefhebbers en andere rustzoekers hun vingers bij aflikken. Ruim een jaar geleden zijn de eerste contacten gelegd met de Stayokay in Dordrecht, dit om verzekerd te zijn van een veertigtal slaapplaatsen. Het lange weekend was zeer geslaagd en voor herhaling vatbaar! Alle deelnemers hebben genoten van de mooie natuur en de vele vogels, bloemen en planten. Vogelwacht Uden heeft tientallen jaren ervaring met Stayokay Hostels (voorheen de Jeugdherberg). Zij bieden een prima accommodatie tegen een gunstige prijs/kwaliteit. Vanuit de Stayokay in Dordrecht konden we met de groep diverse vogelrijke gebieden in het Brabantse en Zuid-Hollandse deel van de Biesbosch bezoeken. Om in het Brabantse deel te komen, moet je wel het pontje over de Nieuwe Merwede over. Jammer dat een groot deel van de Biesbosch op de schop is (overloopgebied); daardoor oogden grote stukken rommelig en waren diverse wegen opgebroken. Over een paar jaar moet dit een schitterend natuurgebied worden met veel plas-drasgebieden. Er was ruim voldoende tijd ingebouwd om de omliggende natuurgebieden te bezoeken. Naast enkele vogelkijkpunten in de Biesbosch (Tongplaat, Noordwaard, Maltapolder), hebben we op vrijdag een bezoek gebracht aan het eiland Tiengemeten. Een mooi en gevarieerd eiland waar we een dag hebben rondgestruind. Op zaterdag deden we een ‘rondje Zeeland’ waarbij we onder andere de Brouwersdam, Plompe Toren en de Prunjepolder aandeden. Aan vogels geen gebrek dus! De afsluitende boottocht op zondag door de Dordtse Biesbosch vormde een aangename en leuke afsluiting van deze meerdaagse excursie. Soorten als Zeearend, Bruine Kiekendief, Purperreiger, Lepelaar, Roerdomp, Blauwborst en Cetti’s Zanger zijn gedurende deze vierdaagse excursie gespot. Het waren weer vier geslaagde dagen, waarbij er veel is bijgepraat. En uiteraard ook veel vogels (125 soorten) en andere mooie natuur gezien.

Groepsfoto ©Peter Noy

Onderste rij v.l.n.r. Harrie Clemens, Noud van de Rakt, Isidro Rendon, Dick Slaa, John Hermans, Tiny van Boekel, Dieny Fleuren, Martien van Dooren en Hermien Verkuijlen. Tweede rij v.l.n.r. Vera Slaa, Ton Smits, Jan Nabuurs, Ruut Westerbeek, Nico Verstegen, Marlies Noy, Simone van de Burgt, Fien Verstegen, Ria van de Rakt, Jan van Bergen, Frans Loeffen, Tiny van den Elsen, Ramon en Liesbeth Verkaar, Petra Henraat, Lambert Verkuijlen. Derde rij v.l.n.r. Els Loeffen, Francien van den Elsen, Sjan Noy, Petra Hermens, Lia en Lamber Mickers, Dorien en Theo Versteegden, Peter Noy. Rien de Mol ontbreekt op de foto.

Donderdag 14 mei 2015 (door Marlies Noy)

Klokslag 7.45 uur waren Sjan, Peter Noy en ik bij de Groenhoeve waar de meeste deelnemers al klaar stonden om met de auto naar de Stayokay van Dordrecht te rijden. Er waren ook mensen die vanuit Den Bosch vertrokken. Het was fris maar droog weer. We vertrokken met tien auto’s. Zonder problemen kwamen we om negen uur aan bij een wat oudere, maar keurige Stayokay. De Stayokay lag in de buurt van een fabrieksterrein, maar lag verscholen in het groen en grensde aan de achterkant aan het water. De accommodatie was goed bezet met Hemelvaartbezoekers. We werden gastvrij onthaald met koffie/thee en een koek die ‘Schapenkop’ heette. Hierna vertrokken we naar de Tongplaat. Een Nachtegaal, verscholen in het groen, liet zich horen. De Tongplaat is een onderdeel van de Dordtse Biesbosch en de zuidkant ligt tegen het Hollands Diep aan. Het is een plas-/drasgebied. We hopen vandaag Zeearenden te zien. We wandelden door een prachtig natuurgebied waar ik nog nooit was geweest. Meteen aan het begin van de wandeling ontdekten enkelen al een Zeearend hoog in de lucht. De dag kon niet meer stuk! Aan de overkant van een plas zagen wij een broedende Knobbelzwaan, geflankeerd door een reuzenschildpad. Achter de Zwaan zat een Grauwe Gans. We genoten van de talloze vogelsoorten die we tegenkwamen: een Tureluur, Krakeenden, Bergeenden, Groenpootruiters, Kieviten, Scholeksters, Visdiefjes, Haviken, een IJsvogel, Zwaluwen, Aalscholvers, Nijl- en Grauwe Ganzen. Natuurlijk zagen we ook schapen met hun al grote lammeren die zich te goed deden aan het gras. Tegen 13.30 uur gingen we naar het volgende gebied. Dit heet de Zuidplaat. Het betreft een buitendijkse polder die ruim 100 hectare groot is en de nieuwe Dordtse Biesbosch heet. Het is een aantrekkelijk gebied voor Oeverlopers, Kluten, Kieviten en Eenden. Wij zagen Zomertalingen, Kemphanen, Lepelaars die aan het foerageren waren, de Gele Kwik en de Blauwborst. De geluiden van al deze vogels vulden de lucht met prachtige, melodieuze en tjirpende geluiden! Na het nuttigen van ons lunchpakket reden we via het veerpontje naar de Brabantse kant van de Biesbosch en hebben daar ook diverse vogelrijke gebieden bezocht. We bezochten de kijkhut bij de Malthapolder evenals de vogelkijkhut ‘Beneden-Spieringpolder’. Vanaf de Panoramatafel Noordwaard hadden we een schitterend weids uitzicht over het uitgestrekte plas- en drasgebied. Hier was een grote plas met afwisselend groen van struiken, gras en riet. Tussen het jonge groen zag ik overal gele, paarse en witte bloemen: veel boterbloemen en wilde margrieten. Een Kleine Karekiet zong prachtig in het struikgewas. We zagen onder andere Tureluurs, Strandlopers, Kluten en Slobeenden. Voor het eerst hoorde ik de Cetti’s Zanger. Dit is een KBV-tje (klein bruin vogeltje) met zang die lijkt op een hard drumstel. Hij stoot enkele kreten uit met tussenpozen van enkele minuten. Peter kondigde aan dat hij voor 15.00 uur de Zeearend had besteld. Wat schetste mijn verbazing: Om 15.10 uur hoorde ik een hard gejoel omdat John Hermans een Visarend had ontdekt! Maar was het wel een Visarend?. Het zou ook zo maar een vliegtuig kunnen zijn geweest…. We struinden nog wat rond en rond 18.00 uur waren we terug bij de Stayokay. Om 18.30 uur zaten we met zijn allen te smullen van een Chinees buffet. Het was heerlijk en de kok was verbaasd dat wij zoveel naar ‘binnen’ schoven. Tja, van de hele dag in de buitenlucht word je hongerig. Na het eten las John de soortenlijst voor en we hadden zowaar deze eerste dag al 91 soorten waargenomen! Niet slecht voor de eerste dag! We zaten nog enkele uurtjes gezellig bij elkaar en om een uurtje of elf ging ik moe en voldaan naar ‘de hut’.

Verzamelen bij de Groenhoeve en reisinfo door Peter Noy ©Martien van Dooren

Verzamelen bij de Groenhoeve en reisinfo door Peter Noy ©Martien van Dooren

Zomertaling ©Lambert Verkuijlen

Tongplaat in de Biesbosch ©Martien van Dooren

Goed zicht op de vogels ©Martien van Dooren

Jonge Meerkoet ©Lambert Verkuijlen

Vrijdag 15 mei 2015 (door Dick Slaa)

Tiengemeten. Om 7.20 uur gaat onze wekker na een eerste nachtrust in ons verblijf Stayokay. We schuiven om 8.00 uur aan voor het gezamenlijk ontbijtbuffet. Na een aantal huishoudelijke mededelingen van Peter vragen sommige deelnemers zich af of de beschikbaar gestelde stickers voor de koffie- /theekannen of voor de kleine (urine?)flesjes zijn die bij het overigens uitstekende lunchpakket zitten. Omdat we op tijd de boot van 10.00 uur willen halen, stelt Peter voor om 08.45 uur de auto’s in twee groepen van vijf buiten de poort op te stellen en zo naar Tiengemeten te rijden. We rijden in een klein uur naar Nieuwendijk waar de veerpont al op ons ligt te wachten. Bij aankomst wordt er gelijk een Bruine Kiekendief gescoord naast een aantal Boerenzwaluwen, een Witte Kwikstaart, de Winterkoning en een paar honderd Brandganzen. Na een korte overtocht van tien minuten wordt er besloten eerst met de klok mee een rondje te lopen met het oog op de mogelijkheid van een koffiepauze aan de oostpunt van het eiland. De Weelde is een van de drie natuurgebieden op het eiland. Het kenmerkt zich door een groot moeras met natte rietlanden. Dwalend door dit gebied zien we Aalscholvers, Bergeenden, Slobeenden, Tureluurs, een grote groep Kluten maar ook de Groenpootruiter, de Bontbekplevier, de Oeverloper, de Zwarte Ruiter in zomerkleed, het jagende Visdiefje en een Kleine Mantelmeeuw. Plotseling gaat alle aandacht uit naar een door Vera gespotte Tapuit die zich prachtig laat zien. Mede door het mooie weer zijn overal Grasmussen, Kleine Karekieten, Rietgorzen en Rietzangers te horen. Ook de Ringmus en de Roodborsttapuit worden nog gezien. Eenmaal aangekomen bij de koffiegelegenheid blijkt een deel van de groep zich al op het terras geïnstalleerd te hebben voor koffie en appelgebak. Bij het afrekenen ontstaat enige verwarring omdat er volgens het bedienend personeel € 20,- te weinig betaald zou zijn. Uiteindelijk weet Peter het naar ieders tevredenheid op te lossen. We trekken met ons groepje richting Wildernis en scoren onderweg een tweetal Kneutjes, een Grutto, een grote groep Tureluurs, een Lepelaar, de Wintertaling, de Zomertaling, een groep Bontbekplevieren en een drietal Kluten. Plotseling horen we van John dat er drie Zilverplevieren zitten. Ze zijn prachtig in hun zomerkleed en John vertelt dat ze in de vlucht zwarte oksels hebben. Deze waarneming krijgt nog een staartje wanneer we op een ander deel van onze groep stuiten met de mededeling dat ze na veel discussie een drietal Goudplevieren op de zelfde plek gezien hebben. John is echter zeer gedecideerd en geeft aan dat hierover geen discussie mogelijk is, wat bij Peter de uitroep ontlokt: “heb ik me toch weer om laten …!” Weer aangekomen bij de Weelde wordt er nog een Pijlstaart, een Groenpootruiter, een Grote Mantelmeeuw, aantal Bontbekplevieren en een zestal Slobeenden gescoord. Een aantal enthousiaste kinderen willen ook wel een blik werpen door onze meegebrachte telescopen: vogelaars van de toekomst? Omdat we de boot van 17.00 uur terug moeten halen, is helaas de tijd te kort om nog een volledige route aan de andere kant van het eiland af te leggen. We besluiten nog even aan de Noordoever op de dijk te kijken, maar zien daar niet veel meer dan een aantal Grauwe Ganzen met jongen, een Fazant en een Nijlgans. Na de overtocht wordt de terugreis aangevangen richting onze Stayokay. Het blijkt soms tijdens de vrijdagmiddagspits bij de knooppunten Vaanplein en Ridderkerk een hachelijke zaak te zijn om met een colonne van tien auto’s elkaar niet uit het oog te verliezen. Tegen half zeven zijn we echter met z’n allen weer veilig thuis en kunnen ons het voortreffelijke avondeten goed laten smaken. Na het eten wordt de scoringslijst onder leiding van John weer bijgewerkt en komen we na twee dagen vogelen op een totaal score van 103 soorten. De toppers van vandaag: Bruine Kiekendief, Tapuit, Zwarte Ruiter, Zilverplevier naast de Bosuil en Kleine Bonte Specht die tijdens de avondwandeling nog door een aantal leden gehoord zijn.

Veerpont naar Tiengemeten ©Lamber Mickers

Koffiedrinken bij herberg Tiengemeten ©Lamber Mickers

Tiny van den Elsen, Jan van Bergen, Rien de Mol ©Martien van Dooren

Dick Slaa ©Lamber Mickers

Vera Slaa, Ton Smits ©Lamber Mickers

Lepelaar, Kluut ©Lamber Mickers

Zaterdag 16 mei 2015 (door John Hermans)

Provincie Zeeland Na het redelijk mooie weer van de afgelopen dagen hadden we deze keer een beetje pech want het regende. Wel gaf de weersdienst aan dat het in de middag droog zou worden in de provincie Zeeland. Eerst moesten we nog een uur rijden dus hierbij was de regen geen probleem. We begonnen op de Brouwersdam. Hier zit al een aantal maanden een Zwarte Zeekoet, maar de vogel laat zich niet altijd zien. Normaal gesproken komt de Zwarte Zeekoet niet in Nederland voor, want ze broeden op lage rotseilandjes. Ze broeden in Groot-Brittannië, Noorwegen en het poolgebied. Een enkele keer per jaar bezoekt een verdwaalde Zwarte Zeekoet ons land. (Toevallig ook al een aantal jaren geleden toen we met de Vogelwacht in mei in de provincie waren. Patrick Raats ontdekte toen een Zwarte Zeekoet en dit was de eerste voorjaarswaarneming voor de provincie Zeeland). Aangekomen bij de Brouwersdam heb ik de achterklep van de auto geopend en vanuit die positie kon je nog redelijk vogels kijken zonder te worden weggeblazen of kletsnat te worden. Vrijwel meteen zagen we de Zwarte Zeekoet zwemmen en met de telescoop was de vogel goed te zien; op dit moment is de vogel in prachtkleed, dus zwart met wit. Na enige tijd zaten er voor ons op het strand enkele Dwergsterns en een Regenwulp kwam bibberend voorbij. Niet van de kou, maar ze maken een bie-bie geluid. Wel toepasselijk om in de regen een Regenwulp te zien. In het water zagen we verder nog enkele Middelste Zaagbekken en Futen. Op de kant dichtbij zagen we Steenlopers en Rotganzen. Beide soorten moeten nog naar hun broedgebieden in Siberië en hebben nog een reis van minimaal vierduizend kilometer voor de boeg. Verderop zagen we nog een late Paarse Strandloper, ook zo’n soort die nog helemaal naar het poolgebied gaat om daar te broeden en enkele Grijze Zeehonden. Het regende nog steeds dus we hebben eerst een café bezocht. Daarna was het zo goed als droog en gingen we naar de Plompe Toren. Hier zaten nog veel Zilverplevieren (met zwarte oksels, Lambert). Wij zien ze meestal alleen in de herfst, maar nu in het voorjaar hebben ze allemaal al hun prachtkleed en zijn ze mooi getekend met hun zwart en zilverkleurig kleed. Van hieruit besloten we om de Prunjepolder bij Zierikzee te gaan bezoeken. Dit is het mooiste natuurgebied van de provincie Zeeland met duizenden en nog eens duizenden vogels. Onderweg zijn we met enkele auto’s nog gestopt om twee Kleine Zilverreigers te aanschouwen die in een klein plasje aan het foerageren waren. Aangekomen bij de Prunjepolder zagen we honderden Zilverplevieren en Rosse Grutto’s. Dicht bij de auto zaten enkele gewone Grutto’s. Als ze vliegen zie je de witte stuit en de zwarte eindband bij de Grutto terwijl de Rosse Grutto een witte V op zijn bovenlichaam heeft en een gestreepte eindband. Dit is nog het beste kenmerk om de twee soorten uit elkaar te houden. De opgewipte snavel van een Rosse Grutto is niet altijd een duidelijk kenmerk. Tussen de Rosse Grutto’s en de Zilverplevieren zaten nog veel Bonte Strandlopers (met hun zwarte borst) en na enig zoeken zagen we ook een aantal Kanoeten. De Kanoet is iets groter dan een Bonte Strandloper, wat ronder en ze hebben een opvallende oogstreep. Aan de andere zijde van de dijk heb je enkele inlagen; dit zijn zilte waterpartijen die rondom zijn voorzien van een dijk. Enkele dagen daarvoor was hier een Grauwe Franjepoot gezien maar wij konden deze soort niet vinden. Wel zat er een kolonie Visdiefjes en geregeld kwamen er ook Grote Sternen langs gevlogen. Tijdens het kijken bemerkte Isidro ineens een Zwartkopmeeuw. Ze lijken veel op een Kokmeeuw maar zijn verder spierwit terwijl een Kokmeeuw donkere ondervleugels heeft en zwarte punten op het uiteinde van de vleugel. We zagen dat de Zwartkopmeeuw een ei weghaalde om het even later op te eten. Je ziet dan hoe fel de Visdiefjes zijn want de Zwartkopmeeuw kreeg weinig tijd om de inhoud van het ei op te eten. Zoals al gezegd heeft de Prunjepolder (onderdeel van plan Tureluur) het meest te bieden. Enkele keren zagen we duizenden vogels de lucht ingaan. Wat dat betreft lijkt het wel een beetje op de vogelwolken die je in de herfst op de Waddeneilanden ziet. Indrukwekkend. Jammer genoeg was het al zo laat dat we besloten om niet meer naar het Hellegatsplein te gaan. Terug in Dordrecht konden we terugkijken op een mooie dag ondanks het mindere weer ’s morgens, maar in de middag kwam de zon erdoor waardoor het met name in de Prunjepolder goed vogelweer was. Achteraf hoorden we dat het in Uden zo ongeveer de gehele dag geregend had, dus we hadden een goede keuze gemaakt om tijdens deze dag de provincie Zeeland te bezoeken.

Brouwersdam in de regen ©Martien van Dooren

Op een dijkje in de Prunjepolder ©Martien van Dooren

Bij de Plompetoren van Koudekerke ©Lamber Mickers

Grote Canadese Ganzen ©Lamber Mickers

Waar zit de vogel? ©Martien van Dooren

Onder leiding van Peter Noy ©Lamber Mickers

Zondag 17 mei 2015 (door Liesbeth Verkaar)

De laatste dag alweer. Zo’n Hemelvaartweekend gaat zo snel voorbij. “Time flies when you’re having fun”, ofwel de tijd vliegt als je het naar je zin hebt. En dat hadden we, het was weer een fantastisch (lang) weekend! We begonnen de dag met een boottocht. We wandelden vanaf de Stayokay in ongeveer een kwartier naar het Biesboschcentrum Dordrecht. Hier vertrok een fluisterboot ‘De Sterling’ voor een twee uur durende vaartocht. Gelukkig was het mooi weer, dat was gisterochtend wel anders op de Brouwersdam. Op een boot moet het toch wel droog zijn wil je kunnen vogelen. We konden alle vijfendertig in de boot, die stoeltjes aan beide zijden had. De schipper maakte ons alvast lekker met de mededeling dat de groep van 07.00 uur vóór ons, vijf Bevers had gezien. Nou dat wilden wij ook wel! De fluisterboot deed zijn naam eer aan en gleed geruisloos door het water. Zo konden we de vogelzang goed horen. Het was een mooie ervaring met de zon op het water. Heel veel riet langs de kant en dus ook heel veel Rietzangers, Rietgorzen en Kleine Karekieten. Echt spectaculaire soorten hebben we niet gezien, ook geen Bevers, maar ik had het toch niet willen missen. Halverwege de tocht mochten we uit de boot. Daar maakten we een wandeling van ongeveer een half uur. Dit was echt heel mooi. Weelderige natuur, vogelzang, bloemen, vlinders, libellen, lopend langs de rivier, prachtig, bijna paradijselijk. Terug bij de boot voeren we terug in een snel tempo, want de schipper had nog een tochtje om 12.00 uur. Bij het Biesboschcentrum Dordrecht hebben we de groepsfoto gemaakt. Deze keer ging dat vrij soepel. De fotograaf die we van de straat plukten, was best komisch. We moesten naar zijn hoofd kijken, want daar zat een IJsvogel op. Bij de tweede foto een Visarend, nou dan wil je wel lachen, de grapjas. Tiny en Francien gingen naar hun dochter op de camping, de rest streek neer op het terras voor koffie en we konden ons lunchpakket nuttigen in het zonnetje. Daarna gingen we het bezoekerscentrum onderzoeken. Er werd een mooie film gedraaid over de Biesbosch. Ook werden er schilderijen tentoongesteld, Maar veel tijd was er niet, want om één uur moesten we al weer terug zijn bij de auto’s om de Biesbosch zelf weer in te trekken. We gingen naar enkele punten waar we donderdag ook al geweest waren. Het zijn zeer geschikte punten om vogels te kijken. Eerst weer naar de Tongplaat. De vogelaars zaten voor, op en achter het kijkscherm, grappig gezicht. Een vreemde vogelaar vond het maar niets en ging er vandoor. Hij vond dat we achter het scherm moesten blijven, waar ook wel weer iets voor te zeggen is. Maar de vogels zaten best ver, dus verstoren deden we niet. Er werd een Dwergmeeuw gespot, een mooi sierlijk meeuwtje met bijna zwarte ondervleugels en een opvallende witte achterrand. Hij was nog niet helemaal in zomerkleed, want de kop was nog niet pikzwart. Via het veerpontje gingen we weer naar de Brabantse kant naar de Panoramatafel Noordwaard. Hier hadden we een prachtig uitzicht over de polder. Op de grote ronde uitkijkpost staat een kaart met de omgeving afgebeeld. Hier hebben we nog een paar uurtjes doorgebracht. Isidro riep opeens: “Zeearend”. Alle kijkers en telescopen werden die kant op gericht en jawel, de Zeearend werd gezien, alleen jammer genoeg wel ver weg. Het waren er zelfs twee, maar er werd bij geroepen: “puntjeswerk”. En dat was ook zo, ze vlogen zo ver dat ze moeilijk te zien waren. Maar de mensen met telescopen hebben ze toch goed gezien. Zo rond vier uur werd het tijd om afscheid te nemen en naar huis te gaan. Je weet maar nooit hoe het verkeer is na een Hemelvaartweekend. Achteraf viel dat reuze mee, zodat we rond vijf uur al thuis waren en we terug konden kijken op een zeer geslaagd vogelweekend, dat wederom tot in de puntjes geregeld was.

Op de Fluisterboot ©Martien van Dooren

Aalscholver ©Lamber Mickers

Even van de boot af ©Lamber Mickers

Blauwe Reiger ©Lamber Mickers

Noordwaard ©Martien van Dooren

Rustpauze ©Martien van Dooren

125 Vogelwaarnemingen Biesbosch 2015 door John Hermans