2024 een opmerkelijk jaar voor vogels in de Maashorst
Jos van der Wijst heeft een tijd geleden al een stuk geschreven over de vele regen die er afgelopen jaar is gevallen in de Maashorst. Hierbij wil ik nog iets specifieker ingaan op de vele extra vogelsoorten die we gezien hebben in 2024 dankzij de vennetjes, poeltjes, moerasjes die erdoor ontstaan zijn. Tot in augustus waren deze vennen nog grotendeels aanwezig en hebben er zelfs soorten gebroed die we normaal nooit hebben. Opvallend is dat de vennen die nu ontstaan zijn er rond 1900 ook waren. Als je de site topotijdreis.nl bekijkt zie je dat er diverse moerasjes ingetekend zijn, precies op de plaatsen waar nu het water blijft staan. In onze tijd kon dit water altijd weglopen door de sloten die er gegraven waren wat toen nog voor een groot gedeelte bestemd was voor de landbouw. Inmiddels is het natuur en zijn de sloten in het hart van de Maashorst gedempt of afgesloten. Door de vele regen zie je nu dat deze vennen terugkomen, waarschijnlijk zit er in de ondergrond leemrijke grond zodat het water minder goed weg kan.
In de zomer is het grootste gedeelte weer verdwenen maar ik hoop dat door regenval in de winter en het voorjaar de huidige plasjes weer water bevatten en dat we opnieuw kunnen genieten van een aantal extra soorten. Enkele gebieden om te noemen zijn:
- De waterplas langs de Zevenhuizerweg
- De waterplasjes langs de Udense dreef
- Het ven langs de Karlingerweg
- De twee vennen langs het Palmven in de buurt van onze telpost
De extra soorten zijn:
Dodaars
Normaal hebben we in de Maashorst wel elk jaar de Dodaars met maximaal 4 paar broedend in de Maashorst maar dit jaar zijn het naar schatting 15-20 paar geweest.
Zo hebben er Dodaarzen gebroed bij het Palmven, de Karlingerweg, vele paartjes langs de Udense dreef, vele paartjes langs de Zevenhuizerweg en ook bij het ven aan het begin van de Slingerpad.
Zomertaling
Normaal is dit een soort die sporadisch doortrekt over de Maashorst en de meeste jaren niet of nauwelijks wordt gezien.
Dit jaar hebben er van 19 maart tot 3 juni Zomertalingen in de Maashorst gezeten, vooral langs de Udense dreef en bij de Zevenhuizerweg. Ik heb even gedacht dat ze gebroed hadden maar helaas is hier geen bewijs van.
Wintertaling
Iets meer voorkomend in de Maashorst dan de Zomertaling. Van 1 februari tot 9 augustus hebben er Wintertalingen in de Maashorst gezeten. Op 29 februari zijn er maar liefst 86 exemplaren geteld. Bij de Zevenhuizerweg heeft heel lange tijd een mannetje gezeten. Iets dat er op wijst dat een vrouwtje in het struweel aan het broeden was, maar helaas hebben we ook hier geen bewijs van een succesvol broedsel.
Grote Zilverreiger
Normaal is de Grote Zilverreiger bij ons in de Maashorst een wintergast en dan nog een met maar enkele waarnemingen. In 2024 zijn er vrijwel continu Grote Zilverreigers gezien. Tot eind mei zagen we telkens een Grote Zilverreiger bij het ven langs de Karlingerweg, daarna ook bij de andere plassen en tot in augustus zagen we vrijwel dagelijks een exemplaar bij de twee vennen van de Palmweg.
Casarca
De Casarca’s zijn nazaten van ontsnapte vogels die sinds een aantal jaren in Nederland broeden. Dit jaar zagen we een paar met maar liefst 11 jongen in de waterplasjes langs de Udense dreef. Volgens het broedvogelrapport van Sovon hebben er in Nederland in 2023 naar schatting tussen de 10-20 paren gebroed. Nu weten we nog niet wat de Casarca in 2024 heeft gepresteerd maar ons broedgeval is er dus van een van de weinigen. Zeer opmerkelijk.
Porseleinhoen
Deze zeldzame Nederlandse broedvogel is luid roepend gehoord van tenminste 22 april tot en met 4 mei. Het roepen duidt op een mannetje die een vrouwtje probeert te lokken maar schijnbaar is dit niet gelukt. Na 4 mei is er niets meer gehoord. Wel is het de eerste keer dat we een Porseleinhoen in de Maashorst roepend hebben gehoord.
Witoogeend
De Witoogeend is een broedvogel van Oost-Europa en is een zeldzame waarneming in Nederland. Van 26 april tot en met 7 mei zat er een paartje die afwisselend te zien waren langs de Zevenhuizerweg en de Udense dreef. Ook deze waarneming was de eerste waarneming van deze soort in de Maashorst. Op YouTube is een filmpje te zien van het paartje Witoogeend in de Maashorst.
Smient
De Smient is hoofdzakelijk een wintergast in Nederland die we af en toe bij de Hofmans plassen kunnen zien. Met uitzondering van dit jaar. Langs de Zevenhuizerweg en de Udense dreef hebben we van 12 februari tot 22 april Smienten gezien met een maximum van 9 exemplaren.
Pijlstaart
Pijlstaarten zijn wintergasten in Nederland. Je ziet ze voornamelijk langs de kust, de Flevopolders en de grote rivieren. Dit jaar hebben we van 21 maart tot en met 9 mei Pijlstaarten gezien. Het grootste aantal was 5 exemplaren.
Slobeend
Al op 7 februari zagen we 11 Slobeenden. Dit is opgelopen tot 60 Slobeenden, ongekend voor de Maashorst. We hoopten dat ze gingen broeden want het biotoop voor het broeden van de Slobeend is precies zoals het was, allerlei plasjes die niet te diep zijn. Op 2 juni zijn de laatste Slobeenden gezien en er is niet met zekerheid vastgesteld dat de Slobeend er gebroed heeft.
Krakeend
26 januari werden de eerste Krakeenden gemeld en op 13 juni werden de laatste Krakeenden gezien. Ook deze soort was de gehele tijd met grote aantallen te zien in de vennetjes langs de Udense dreef en bij de Zevenhuizerweg. Het hoogste aantal gezien was 30 exemplaren. Ook hier hebben we niet kunnen vaststellen dat er gebroed is.
Bergeend
Af en toe zien we in de Maashorst een overvliegende Bergeend, maar dit jaar hebben we van 22 april tot en meet 4 juni Bergeenden gezien in de Maashorst, voornamelijk langs de Udense dreef. Het maximum wat er gezien is was 6 exemplaren.
Kuifeend
De Kuifeend is een broedvogel die veel voorkomt in Nederland, maar zoals al gezegd, doordat de Maashorst een droog gebied is zien we er niet veel. Alleen op de Hofmans plassen kom je ze tegen. Dit jaar hebben we van 16 maart tot en met 24 juni Kuifeenden gezien, hoofdzakelijk langs de Udense dreef. In totaal 8 exemplaren zijn er tegelijkertijd gezien.
Waterral
Een paar jaar geleden heeft er een paartje gebroed bij het ven langs de Karlingerweg. Dit was de eerste keer dat we met zekerheid vastgesteld hebben dat er een Waterral gebroed heeft in de Maashorst. Dit jaar was het weer raak. Bij de moerasjes van het Palmven heeft er een paartje gebroed en bij de plasjes langs de Udense dreef. Er zijn jongen gezien maar het totale aantal is niet bekend.
Blauwborst
Bij de moerasjes van het Palmven heeft een paartje Blauwborsten gebroed. Op 13 juni werd 1 jong gezien en op 4 september werden 2 jongen gezien. Het ziet er dus naar uit dat dit paar met succes 2x gebroed heeft.
Watersnip
Dit was misschien wel het indrukwekkendste van alle waarnemingen. 30-35 Watersnippen vlogen er rond bij de Udense dreef en 30-35 Watersnippen bij de moerasjes van het Palmven. Telkens als er een roofvogel langs vloog dan vlogen al deze Watersnippen op, vlogen een aantal rondjes om daarna weer terug te keren naar de moerasjes.
Op 7 januari werden de eerste exemplaren gezien en tot ver in oktober waren er nog Watersnippen aanwezig. Of ze er gebroed hebben kunnen we niet zeggen. Wel hebben bij de Udense dreef diverse personen baltsvluchten gezien van de Watersnip. Hierbij vliegen ze onder een hoek naar beneden, draait er een vleugelpen en zo ontstaat er een blatend geluid. (Hemelgeit)
Wel is het zo dat al vanaf augustus veel Watersnippen uit de noordelijke gebieden naar Nederland komen. Dit verklaart de grote aantallen die we vanaf augustus gezien hebben.
Rietgors
In de rietgebieden in Nederland is de Rietgors een algemene broedvogel maar hier in de Maashorst is de soort afwezig, tot dit jaar. In de moerasjes van het Palmven heeft dit jaar een paartje gebroed. Er zijn minstens 2 jongen gezien.
Overige soorten
Zo zijn er dit jaar nog veel meer soorten gezien die we andere jaren minder of niet zien.
Dit zijn: Groenpootruiter, Zwarte Ruiter, Bosruiter, Overloper, Tureluur, Witgat, Bonte Strandloper, Kemphaan, Lepelaar, Carolina Eend, Kleine Plevier.
En wat te denken van de grote hoeveelheid Meerkoeten en Waterhoentjes die er dit jaar gebroed hebben.
Zo zie je maar hoe belangrijk water is. Jammer genoeg is nog een gedeelte van de Maashorst landbouw waar sloten het water snel afvoeren, waardoor je dus alleen maar droge gebieden hebt. Door het water vast te houden krijg je vennetjes en poeltjes, kortom meer biodiversiteit, zodat er meer soorten vogels en planten kunnen groeien en broeden. Dit heeft het afgelopen jaar wel bewezen.
John Hermans