Taigaboomkruiper op Telpost Brobbelbies Zuid
Omdat het al geruime tijd niet zo’n heel best weer is (regen, harde en koude oostenwind), sta ik op woensdag 22 februari ook weer vogeltrek te tellen vanuit de kofferbak van mijn auto op Telpost Brobbelbies Zuid (najaar). Het is deze dag mistig, zwaar bewolkt en er vliegt maar heel weinig. Uit verveling besluit ik om te proberen zangvogeltjes te lokken door het afspelen van de soundtrack “Mezen flock”. Op deze geluidsopname hoor je diverse mees, (vuur)goudhaan en phyloscoop roepjes. Ik leg mijn gsm, waarop de opname staat, in een meidoornstruik naast mijn auto en ga op enige afstand staan te kijken. Het duurt niet lang of er verschijnen enkele Kool-, Pimpel- en Staartmezen, waaronder een witkoppige. Ook hoor ik een Goudvink en een Boomkruiper. Na ongeveer een kwartier hoor ik een hoge scherpe roep, die wel wat op die van een Boomkruiper lijkt, maar eigenlijk toch anders klinkt. Helaas krijg ik de vogel niet te zien en daarom besluit ik om de groensingel in te lopen. Alhoewel ik eigenlijk verwacht dat het geluid van een Boomkruiper zal zijn, neem ik voor de zekerheid toch mijn camera maar mee. Ik hoor het scherpe geluid nog diverse keren, maar meer dan een snel voorbij vliegende vogel krijg ik niet te zien. Uiteindelijk na meer dan een kwartier zoeken, zie ik een Boomkruiper op een stam zitten die redelijk wit overkomt. Zou dit een Taigaboomkruiper zijn? De vogel laat zich echter maar kort zien waardoor ik de noodzakelijke kenmerken niet goed te zien krijg en ook een foto maken lukt niet. Gelukkig krijg ik de Boomkruiper vrij snel weer in beeld en nu lukt het me ook om enige foto’s te maken. Hopelijk zouden de foto’s uitsluitsel geven, maar jammer genoeg zijn alle opnames onscherp, te donker of staat de vogel er maar half op. De Boomkruiper blijft gelukkig redelijk in de buurt rondhangen en uiteindelijk lukt het me dan toch om een redelijke opname te maken waarop de noodzakelijke kenmerken te zien zouden moeten zijn. De volgende kenmerken werden in het veld waargenomen: Zuiver witte buik en borst, opvallend lang doorlopende witte wenkbrauwstreep ook wit boven de snavel, vierkant zwart bakje, vrij lange achternagel (maar niet kunnen vergelijken met gewone Boomkruiper), hoge scherpe schrille roep (direct kunnen vergelijken met Boomkruiper. Klonk duidelijk anders). Het zou mogelijk een echte Taigaboomkruiper kunnen zijn, maar omdat ik in deze groenstrook al vaker een vrij lichte Boomkruiper heb gezien, durf ik er toch geen Taiga van te maken. Ik besluit dan ook om de foto thuis op de computer te bekijken. Thuis, op het veel grotere scherm, lijkt het toch een echte Taigaboomkruiper te zijn. Omdat ik echter nog steeds niet helemaal zeker ben, Taigaboomkruipers zijn namelijk erg zeldzaam in het binnenland, besluit ik om de foto op het waarneming.nl forum te zetten en Frank Neijts (de Boomkruiper expert) om advies te vragen. Vrij snel krijg ik van hem de verlossende email met de bevestiging dat het een echte Taigaboomkruiper is. Taigaboomkruiper is in Nederland een redelijk zeldzame soort die meestal in het noorden van Nederland (Waddeneilanden) en langs de kust wordt waargenomen. In de Maashorst werd hij tot nu toe slechts tweemaal met zekerheid (bewijsfoto) waargenomen: 12-sep-2020 Maashorst – Schaijkse Bossen Peter v.d. Wouw en 22-feb-2023 Maashorst – Telpost Brobbelbies Zuid (najaar) Gerard van Aalst
Gerard van Aalst
Taiga- en Kortsnavelboomkruiper
Verspreiding
De Taigaboomkruiper (Certhia familiaris) lijkt erg veel op onze gewone Boomkruiper (Certhia brachydactyla). De Taigaboomkruiper is de nominaat en heeft 9 ondersoorten waarvan er één ook voorkomt in Nederland. Dat is de Kortsnavelboomkruiper (Certhia familiaris macrodactyla). De Taigaboomkruiper is alleen in de trektijd te zien in Nederland en soms ook als overwinteraar. Dit zullen voornamelijk exemplaren uit Scandinavië zijn waar de Taigaboomkruiper een algemene broedvogel is. De Kortsnavelboomkruiper daarentegen broed in Nederland. Met name in Limburg zijn ze te vinden maar ook langs de hele grens met Duitsland in de oostelijke provincies . De Kortsnavelboomkruiper werd in 1993 voor het eerst als broedvogel in Nederland vastgesteld. Dit was in Vaals in de provincie Limburg waar nog steeds een redelijke populatie broed.
Determinatie
De Taigaboomkruiper is veel witter dan de Boomkruiper. Hij heeft een spierwitte wenkbrauwstreep die tot de rug doorloopt. Ook de buik is volledig wit en loopt door tot ver achter de poten. Ten opzichte van de Boomkruiper is het patroon op de vleugel zeer belangrijk: de geel-oranje baan over de handpennen vormt vanaf de rand van de vleugel eerst een 'bakje' en daarna een veel steilere vorm dan bij boomkruiper (zie dit artikel voor een duidelijke uitleg). De verschillen met de Kortsnavelboomkruiper zijn niet groot. Als de Kortsnavelboomkruiper zich goed laat zien dan is de korte snavel een bruikbaar kenmerk. De anaalstreek en de onderdekstaartveren zijn bij de Kortsnavelboomkruiper iets donkerder (bruiner) dan de Taigaboomkruiper. Hij lijkt daardoor wel weer meer op de gewone Boomkruiper. Het vleugelpatroon is één van de beste kenmerken voor positieve determinatie.
Geluid
De roep van de Taiga- en Kortsnavelboomkruiper zijn duidelijk anders dan de gewone Boomkruiper. De roep is dunner en ijler en ook de zang klinkt anders. Bij de Taiga en Kortsnavel begint deze hoog en daalt daarna. Bij de Boomkruiper gaat deze omhoog.