Huiszwaluw, Delichon urbicum 12-13 cm
Herkenning
"Het prettigste kenmerk is wel de witte rugvlek die u kunt zien, al vliegt de vogel honderd meter van u af". Aldus Jac.P. Thijsse in zijn bekende boek "Het Vogeljaar". Behalve de melkwitte rugvlek, ook wel stuit genaamd, heeft de vogel een glanzend donkerblauwzwarte bovenzijde en een helder witte onderzijde met inbegrip van kin en keel. Met zijn 12,5 cm lengte en kortere gevorkte staart, (zonder lange stuurpennen zoals de Boerenzwaluw) en zijn tsjirrippende drukke roepjes is de Huiszwaluw een vogel die zelfs een leek op vogelgebied moet opvallen. Hun vrij kleine snavel is bedrieglijk want ze hebben monsterlijke bekken, groot en diep. De korte poten en tenen zijn voorzien van kleine witte veertjes. Om ze in hun vlucht te kunnen volgen moet je je ogen knijpen. Ze draaien, buitelen, wenden en keren boven de kleurige tuinen en landerijen. Huiszwaluwen scheren vlak langs daken tot hoog in de lucht, ze komen gewoonlijk hoger dan de Boerenzwaluwen. Zeer kenmerkend is de plotselinge klim omhoog, een insect pakken en naar beneden zweven.
Biotoop
Huiszwaluwen zijn zomergasten in ons land; zij brengen de winter door in tropisch Afrika. Het is een kolonievogel die graag in groepsverband nestelt en leeft. Jaar na jaar keren zij terug naar het plekje waar ze geboren werden en waar zij hun eerste geluk gevonden hebben. Ze bouwen hun nesten als een omgekeerde koepel, bij voorkeur op de noord- of oostzijde van wit of crème geverfde onderzijde van overstekende dakranden, goten, bruggen e.d. Aanwezigheid van genoeg voedsel in de omgeving is een must en binnen een straal van ongeveer 200 meter moet er modder, klei of leem te vinden zijn. Het mannetje oppert, sleept kleiballetjes en draadmateriaal aan in zijn bek. Het vrouwtje metselt hier, laagje voor laagje, een nest van met tussenpozen om de klei te laten harden. Aan de bovenzijde van het komvormige nest laten ze een invliegopening, die praktisch altijd een grootte heeft van 25 mm hoog en 60 mm breed. Tot slot wordt de binnenzijde bekleed met grasjes, pluizen en veertjes.
Voedsel
De Huiszwaluw voedt zich uitsluitend met dierlijk voedsel, voornamelijk met het zogenaamde luchtplankton; kleine, zich in de lucht bevindende insecten, die op eigen kracht vliegen of zich passief door opstijgende luchtstromen laten meevoeren.
Broeden
Jaarlijks brengt een zwaluwpaar meestal twee en soms drie broedsels groot. Het uitbroeden van de 4-5 glanzend witte eieren duurt ongeveer 20 dagen, dat gebeurt door beide ouders en begint eind mei. De jonge vogels blijven nog 3 weken op het nest, in deze periode vangt één zo'n Huiszwaluw wel 9.000 insecten per dag. Het vangen van insecten gaat in een razend tempo. Tijdens een duikvlucht door een muggenwolk happen ze kwiek en handig de een na de ander op, zo ook kevertjes en vliegjes. Van de prooien worden balletjes gedraaid en dit wordt aan de jongen gevoerd. Deze zitten, wanneer ze al wat groter zijn, vaak met hun bekjes open voor het vlieggat te wachten. Bij het tweede of derde broedsel komt het voor dat de jongen uit het eerste nest helpen met het voeren van hun jongere broertjes en zusjes. Bij belegering door een vijand, in de toch veilige vesting, wordt deze verjaagd met een straal zwaluwpoep. Na het uitvliegen zie je de jonge vogels vaak op een draad of tak zitten, bedelend om voedsel. Ze krijgen zelfs vliegend in de lucht nog voedsel aangereikt.
Aantallen in Nederland
Na de jaren 70 zijn de aantallen in Nederland flink gedaald. Vanaf 1995 stabiliseerde het aantal broedparen tussen de 70.000 en 100.000.
Aantallen in onze omgeving
Broedt in verschillende dorpen, maar niet in Veghel en niet meer in Uden. Ook in het buitengebied zijn er kolonies. Op een aantal plaatsen zijn er Huiszwaluwtillen geplaatst en die worden ook gebruikt. De eerste is in Keldonk geplaatst en dat was in 2009, een van de eerste in Nederland. Ook zijn er her en der kunstnesten geplaatst die zelfgemaakt zijn. In totaal ongeveer 240 - 250 broedpaar, in Vorstenbosch zitten de meeste.
