Nu in de regio: Casarca
De term “eend” wordt gebruikt voor een groot deel van de soorten uit de familie Anatidae. De groep telt ongeveer 116 soorten zwemvogels, waaronder Talingen, Smienten, Casarca’s, Eiders, Stekelstaarten, Brilduikers, Zaagbekken en natuurlijk ook vogels die werkelijk eenden heten, of in enkele gevallen, ganzen. Op basis van verschillen in lichaamsbouw en gedrag worden diverse typen eenden onderscheiden. Bij de zogeheten zwemeenden zijn de poten ongeveer midden onder de romp geplaatst, waardoor de vogels op het land redelijk goed kunnen lopen. Tot de zwem- of grondeleenden (onderfamilie Anatinae), met als hoofdkenmerken een platte snavel en korte poten, behoren de Casarca’s, Berg- en Booteenden, verdere soorten van deze onderfamilie zijn de echte zwemeenden waartoe de Krakeend en de Marmereend behoren, de pronkeenden zoals de Muskuseend en de Manderijneend en de zee-eenden zoals de Zwarte Zee-eend en de Grote Zee-eend. Daarnaast kennen we de duikeenden (onderfamilie Aythyinae) met als hoofdkenmerken een platte snavel en poten achter de romp. Hiertoe behoren de Topper, Tafel- en Witoogeenden, de Brilduikers en Krooneenden. Tot de vissende eenden (onderfamilie Merginae) met als hoofdkenmerken een slanke snavel met gezaagde randen en haakpunt behoren de Zaagbekken en het Nonnetje. Als laatste kennen we de Stekelstaarten (onderfamilie Oxyurinae) met als kenmerken een spatelvormige snavel, poten achter de romp en een lange, stijve, opgerichte staart.
De Casarca is een eend die in wilde staat in Zuidoost-Europa en Azië broedt, en plaatselijk in Noord-Afrika. In West-Europa wordt hij veel als siervogel op parkvijvers gehouden. Ontsnapte exemplaren vestigen zich in onze streken geregeld in de vrije natuur en komen daar ook geregeld tot broeden. Het eerste broedgeval in Nederland dateert van 1969. Tegen het eind van de 20ste eeuw broedden hier jaarlijks 5 tot 20 paren. Voor de atlasperiode 2013-2015 lijkt de landelijke schatting van 10-30 paren nog steeds actueel. In de winter zijn de Casarca’s duidelijk ruimer verspreid dan in het broedseizoen. Ook hier valt de concentratie in Noord-Limburg, Oost-Brabant en Oost-Groningen op. (Sovon). De wereldpopulatie van de Casarca wordt momenteel op 170.000 tot 220.000 exemplaren geschat. De Casarca komt in Azië nog veel in het wild voor van Turkije tot in Zuidoost-Azië. Het is een algemene broedvogel langs zoutmeren, waar hij vaak ver van het water nestelt. In Zuidoost-Azië is hij een geregelde wintergast; daar zit hij vaak in grote troepen op meren en plassen. Casarca’s zijn vooral ’s-winters ook in Egypte en Soedan te vinden in de omgeving van het Nijldal. Helaas moet gezegd worden dat de populatie in de Maghreblanden (Algerije, Marokko) de laatste decennia door tot dusverre onbekende oorzaken sterk achteruitgaat.
De Casarca is een van de kleurrijkste eenden. Wie de vogel beter bekijkt, ziet dat het lijf van de vogel overwegend oranjebruin is. Dat verandert niet met de seizoenen. Bij het mannetje breidt het oranjebruin zich in een intens diepe schakering uit over borst, buik, rug, boven- en onderstuit. In het prachtkleed wordt het kleurvlak door een opvallende zwarte halsband gescheiden. Die verdwijnt echter in het eclipskleed, waardoor het verschil met het vrouwtje dan alleen nog aan de diepte van de oranjebruine kleur te zien is. Bij de mannetjes is de hele kop roomkleurig waarbij het zwarte oog zich scherp aftekent. Ook de snavel en de poten zijn zwart. Casarca-vrouwtjes zoeken een holte om eieren te leggen en deze uit te broeden. Dat kan een hol in de aarde zijn, een boomholte, een nis van een rotswand, maar ook een gat in een stapel stenen of oude muur. Het legsel telt 8-12 eieren, die bijna een maand worden bebroed, voordat ze uitkomen. De jongen zijn nestvlieders en kunnen dadelijk lopen en zwemmen. Ze volgen hun moeder overal waar zij heen gaat. Als Casarca’s op de wiek gaan, is goed te zien hoe kleurrijk ze zijn. De zwarte slagpennen en de smetteloos witte boven- en onderdekveren worden dan goed zichtbaar. Boven op de armpennen tekent zich een glanzend groene spiegelvlek af, maar die is van een afstand niet altijd goed zichtbaar. Door dit unieke vliegbeeld is de vogel makkelijk te onderscheiden van alle andere eenden die in West-Europa voorkomen. Casarca’s vliegen krachtig, rechtlijnig en vrij snel, meestal in paren.
Dick Slaa